Fonetyczno-fonematyczny deficyt rozwoju mowy u dziecka
Fonetyczno-fonemiczny deficyt mowy to zaburzenie w wymowie głosek, w kształtowaniu się systemu wymowy mowy. Proces ten wiąże się z zaburzeniami mowy wynikającymi z zaburzeń percepcji i wymowy. U dzieci z prawidłowym słuchem i inteligencją wymowa może występować w postaci zniekształceń lub zlepiania dźwięków. Niektóre dźwięki mogą być zastępowane innymi, struktura sylabiczna może zostać zmieniona lub uproszczona, mogą pojawić się niewyrażone błędy leksykalne i gramatyczne. Oprócz zaburzeń werbalnych mogą wystąpić problemy z percepcją pojęć abstrakcyjnych, pamięcią, uwagą i szybkością myślenia.
Ocena mowy określa percepcję fonemową dziecka, zdolność do tworzenia spójnej mowy oraz zdolność do wytwarzania dźwięków. Głównymi czynnikami powstawania tego deficytu są negatywne warunki oraz przyczyny zewnętrzne i wewnętrzne. Jest to poważny problem w nauce czytania i pisania, który może prowadzić do nieprawidłowego kształtowania się systemu językowo-gramatycznego u dzieci w wieku szkolnym.
Problemy te mają również wpływ na oceny i naukę dziecka, dlatego ważne jest, aby w odpowiednim czasie podjąć działania naprawcze.
Stopnie fonetyczno-fonemicznego deficytu mowy
Nieznaczny
Przedstawia się to jako naruszenie rozpoznawania niektórych dźwięków, ogólnie rzecz biorąc, dźwięk i struktura sylabiczna są prawidłowo identyfikowane.
Umiarkowany
Dziecko nie rozróżnia wielu głosek z różnych grup fonetycznych (dźwięcznych, stłumionych, sybilantnych). Ogólnie rzecz biorąc, język mówiony jest poprawnie uformowany.
Poważny
Charakteryzuje się to poważnym naruszeniem kolejności dźwięków, gdy dziecko nie potrafi ich zidentyfikować ze słuchu, odtworzyć, wyodrębnić osobno w słowie i określić prawidłowej kolejności.
Możliwe przyczyny fonetyczno-fonemicznego deficytu mowy
Ogólnie rzecz biorąc, do 4 roku życia dzieci są w stanie rozpoznać wszystkie dźwięki ze słuchu, wymówić je i postrzegać jako część słów. Jeśli tak nie jest, mogą zostać zdiagnozowane jako osoby z fonetyczno-fonemicznym deficytem mowy, który może być wrodzony lub wyuczony. Na postać wrodzoną wpływają problemy rozwojowe płodu i urazy porodowe. Związane to może być z następującymi aspektami.
- Genetyka;
- Urazowe uszkodzenie mózgu;
- Choroby wirusowe;
- Przewlekły stres, niepokój emocjonalny.
Metody korekcji zaburzeń mowy o charakterze fonetyczno-fonemicznym
Fonetyczno-fonematyczne zaburzenia mowy likwiduje się poprzez specyficzną pracę logopedy, mającą na celu korygowanie dźwięków mowy i przygotowanie dziecka do czytania i pisania. Korektą objęte są głównie dzieci w wieku 5-6 lat w specjalnych grupach logopedycznych w ciągu roku.
Jednocześnie dzieci powinny nabyć podstawową wiedzę, umiejętności i zdolności niezbędne do efektywnej nauki szkolnej. Jeżeli dziecko uczęszcza do szkoły, ale ma trudności w czytaniu i pisaniu związane z foniką, najlepiej jest, aby było leczone w oddziale logopedycznym.
Główne obszary działalności logopedy to rehabilitacja wymowy dźwiękowej, kształcenie procesów fonetycznych oraz przygotowanie dziecka do nauki czytania i pisania. Do głównych etapów rehabilitacji fonetyczno-fonematycznej deficytu mowy zaliczamy poniżej wymienione.
- Etap przygotowawczy (artykulacyjny), gdzie rozwój percepcji fonemowej, przygotowanie do analizy i syntezy głosek wyrazu w prawidłowej wymowie głosek;
- Różnicowanie z poprawną wymową dźwięków;
- Kształtowanie analizy i syntezy dźwięku;
- Wzbogacenie słownictwa;
- Rozwijanie umiejętności słowotwórstwa, odmiany wyrazów z realizacją zdań o różnym stopniu złożoności;
- Kształtowanie spójnej wypowiedzi;
- Nauka pisania i czytania;
- Kształtowanie się psychologicznych podstaw procesu uczenia się.
Podczas zajęć korygujących fonetyczno-fonemiczne zaburzenia mowy stosowane są różne metody dydaktyczne, materiały logopedyczne, ćwiczenia logopedyczne oraz ćwiczenia artykulacyjne. Praca może być wykonywana indywidualnie lub w podgrupach.
Zalecana jest również wizyta u psychologa edukacyjnego w celu rozwijania pamięci i uwagi słuchowej, myślenia oraz sprawności motorycznej małej i dużej.
